Rahim Ağzı Kanseri Tarama Testi

Rahim Ağzı Kanseri Tarama Testleri: PAP Smear, HPV Testi ve Kolposkopi

Rahim ağzı kanseri (serviks kanseri), dünya genelinde kadınlarda en sık görülen kanser türlerinden biri olmasına rağmen, düzenli tarama testleri sayesinde erken evrede saptanabilen ve büyük ölçüde önlenebilen bir hastalıktır. Taramanın temel amacı, kanser gelişmeden önce servikal displazi adı verilen kanser öncüsü lezyonları tespit etmek ve tedavi etmektir. Rahim ağzı kanseri tanı ve tarama sürecinde kullanılan başlıca testler PAP Smear, HPV testi ve ileri değerlendirme için kolposkopidir.

PAP Smear Testi Nedir ve Ne Zaman Yapılmalıdır?

PAP Smear testi (Papanicolaou testi), rahim ağzından (serviks) özel bir fırça yardımıyla hücre örneği alınması ve bu hücrelerin mikroskop altında incelenmesi işlemidir. Bu test, doğrudan kanseri değil, kansere dönüşme potansiyeli taşıyan anormal hücre değişikliklerini (servikal displazi) arar.

Servikal displazi, rahim ağzındaki hücrelerde kanser gelişimine ilerleme potansiyeline sahip anormal değişikliklerdir. Bu hücre anormallikleri ciddiye alınmalı, saptandığında mutlaka yakın takip edilmeli ve gerekirse ileri tetkikler (kolposkopi ve biyopsi) yapılmalıdır.

Genel tarama önerisi, 21 yaşından itibaren veya ilk cinsel aktivite başlangıcından itibaren 3 yılda bir PAP Smear testi yapılması yönündedir.

Rahim Ağzı Kanseri İçin Risk Faktörleri

Rahim ağzı kanseri ve kanser öncüsü lezyonların gelişimi için tanımlanmış pek çok risk faktörü bulunsa da, biri diğerlerinden çok daha etkilidir.

• HPV Enfeksiyonu (Human Papillomavirus): Tüm risk faktörleri içinde en önemli olanıdır. Rahim ağzı kanserlerinin neredeyse tamamından HPV enfeksiyonu sorumludur.
• Yüksek Riskli Cinsel Davranışlar: Çok sayıda partnerle cinsel ilişki veya riskli cinsel davranışları olan (çok eşli) bir partnerle cinsel ilişki.
• Geçmiş Öykü: Cinsel yolla bulaşan diğer hastalıkların öyküsü (klamidya, bel soğukluğu vb.).
• Sigara Kullanımı: Sigara içmek, vücudun HPV enfeksiyonuyla savaşma yeteneğini zayıflatır ve displazinin kansere ilerleme riskini artırır.
• Doğum Sayısı: Çok sayıda doğum yapmış olmak (multiparite).
• Bağışıklık Sistemi: Bağışıklık sistemini baskılayan hastalıklar (HIV gibi) veya ilaç kullanımı.

HPV Testi ve Yüksek Riskli HPV Tipleri

HPV testi, rahim ağzı hücrelerinde kansere neden olabilen yüksek riskli HPV tiplerinin DNA’sını arayan bir testtir. Bu test, özellikle 30 yaş ve üzeri kadınlarda taramanın önemli bir parçası haline gelmiştir.

Yüksek riskli HPV tipleri arasında Tip 16 ve Tip 18, rahim ağzı kanserlerinin yaklaşık %70’inden sorumlu olan en tehlikeli tiplerdir. Diğer yüksek riskli tipler ise 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59 ve 68 olarak tanımlanmaktadır.

Yaş Gruplarına Göre Tarama Stratejileri (Co-testing)

Tarama protokolleri yaşa göre farklılık gösterir:

• 21-29 Yaş Arası: Genellikle 3 yılda bir sadece PAP Smear testi önerilir. Bu yaş grubunda HPV enfeksiyonu sık görüldüğünden ancak çoğu bağışıklık sistemi tarafından temizlendiğinden, rutin HPV testi genellikle önerilmez.
• 30-65 Yaş Arası: Bu yaş grubu için iki ana seçenek sunulur:
  1. 5 yılda bir Co-test (Birlikte Test): PAP Smear ve HPV testinin birlikte yapılması. Bu, en çok tercih edilen yöntemdir.
  2. 3 yılda bir sadece PAP Smear: HPV testi yapılmaksızın taramaya devam edilmesi.
• 65 Yaş Üstü: Daha önce yapılan taramaları (genellikle son 10 yıl) düzenli olarak normal sonuç vermiş ve ciddi bir displazi öyküsü olmayan kadınlarda taramanın sonlandırılması düşünülebilir.

Kolposkopi: Ne Zaman Gerekir?

Kolposkopi, anormal tarama sonuçları (PAP Smear veya HPV testi) varlığında rahim ağzının, özel bir büyütücü optik alet (kolposkop) ile detaylı olarak incelenmesi işlemidir. Doktor, bu inceleme sırasında şüpheli alanları belirler ve gerekirse biyopsi (doku örneği) alır.

Kolposkopi gerektiren durumlar şunlardır:

• PAP Smear sonucunda şüpheli veya anormal bulgular (servikal displazi) saptanması.
• Smear sonucu normal olsa bile, yüksek riskli HPV tiplerinin (özellikle Tip 16 ve 18) pozitif saptanması.
• Hem yüksek riskli HPV pozitifliği hem de PAP Smear’de anormal bulguların bir arada olması.