Kadınlarda İdrar Kaçırma (Üriner İnkontinans): Nedenleri ve Tedavi Yöntemleri
İdrar kaçırma (üriner inkontinans), kadınlar arasında son derece yaygın olarak görülen ve maalesef sıklıkla gizlenen bir sağlık sorunudur. İstenmeyen ve istemsiz idrar tutamama durumu olarak tanımlanan bu problem; hastanın yaşam kalitesini ciddi şekilde olumsuz etkileyen tıbbi, sosyal ve hijyenik bir problemdir. Sosyal izolasyona, özgüven kaybına ve günlük aktivitelerin kısıtlanmasına yol açabilen bu durum, normal yaşlanmanın kaçınılmaz bir sonucu değil, tedavi edilebilir tıbbi bir durumdur.
İdrar Kaçırmada Risk Faktörleri Nelerdir?
İdrar kaçırma, pelvik taban kaslarının, sinirlerin veya mesane fonksiyonlarının bozulması sonucu ortaya çıkar. Bu duruma zemin hazırlayan birçok risk faktörü bulunmaktadır:
- İleri Yaş: Yaşla birlikte pelvik taban kaslarında ve bağ dokularında doğal bir zayıflama meydana gelir.
- Hormonal Durum: Özellikle menopoz döneminde azalan östrojen hormonu, idrar yolu ve vajina dokularında zayıflamaya (atrofi) yol açarak idrar tutmayı zorlaştırabilir.
- Doğum Öyküsü: Doğum sayısının fazla olması (multiparite) ve özellikle zorlu, müdahaleli veya travmatik doğum öyküsü, pelvik taban kaslarına ve sinirlerine hasar vererek en önemli risk faktörlerinden birini oluşturur.
- Genetik Yatkınlık: Bağ dokusunun genetik olarak zayıf olması.
- Kronik Basınç Artışı: Kronik kabızlık, kronik öksürük (KOAH gibi akciğer hastalıklarına bağlı) veya ağır kaldırma gibi karın içi basıncını sürekli artıran durumlar.
- Yaşam Tarzı Faktörleri: Sigara kullanımı (öksürüğü tetiklemesi ve bağ dokusunu zayıflatması), obezite (aşırı kilo) ve hareketsiz yaşam tarzı.
- Tekrarlayan İdrar Yolu Enfeksiyonları: Mesane hassasiyetini artırabilir.
- Sistemik Hastalıklar: Diyabet (şeker hastalığı) veya nörolojik hastalıklar (MS, Parkinson gibi) mesane kontrolünü sağlayan sinirleri etkileyebilir.
İdrar Kaçırma Tipleri Nelerdir?
İdrar kaçırma, altında yatan nedene göre farklı tiplere ayrılır ve tedavi bu tiplere göre planlanır:
1. Stres Üriner İnkontinans (SÜİ)
Karın içi basıncını arttıran durumlarda (öksürme, hapşırma, gülme, egzersiz yapma, ani hareketler veya ağır kaldırma) ortaya çıkan istemsiz idrar kaçırma durumudur. Genellikle pelvik taban kaslarının veya mesane çıkışını kapatan sfinkter mekanizmasının zayıflaması sonucu oluşur. En sık görülen tiplerden biridir.
2. Urge (Acil) İnkontinans (Sıkışma Tipi)
Mesane kaslarının (detrusor kası) istemsiz ve ani kasılmasına bağlı olarak ortaya çıkan idrar kaçırma durumudur. Bu durumda hasta, ani ve güçlü bir idrar yapma hissi (sıkışma) hisseder ve bu histen hemen sonra tuvalete yetişmekte zorlanır ve idrar kaçırır. Bu durum genellikle “aşırı aktif mesane” sendromu ile ilişkilidir.
3. Mix (Karışık) Tip İnkontinans
Mix tip inkontinans ise, hem stres tipi hem de acil (urge) tip idrar kaçırmanın bir arada görüldüğü, her iki durumun da semptomlarının yaşandığı durumdur.
Tedavi Mümkündür: Hekime Başvurmaktan Çekinmeyin
Özellikle 40 yaş üstü, fazla kilolu ve çok doğurmuş kadınlarda idrar kaçırmanın görülme sıklığı oldukça yüksektir. Ancak bu, “normal” veya “katlanılması gereken” bir durum değildir. İdrar kaçırma şikayeti olan kadınların, bu konuyu bir tabu olarak görmeyip hekime başvurmaları teşvik edilmeli; bu yaygın problemi azaltmak için doğru bilgilendirme ve yönlendirme yapılmalıdır. Günümüzde bu sorun için son derece etkili medikal ve cerrahi tedavi seçenekleri mevcuttur.
İdrar Kaçırma Tedavisinde İlk Adım: Yaşam Tarzı Değişiklikleri
Tedavi planlamasında ilk basamak, çoğu zaman yaşam tarzında yapılacak bazı basit değişikliklerdir. İdrar kaçırma şikayetlerinin çoğu, bu önlemlerle önemli ölçüde düzelebilir veya hafifleyebilir:
- Mesane İritanlarından Kaçınmak: Varsa aşırı çay, kahve, asitli içecekler ve alkol tüketimini azaltmak (bu içecekler mesaneyi uyararak sıkışma hissini artırabilir).
- Sıvı Alımını Dengelemek: Sıvı alımını aşırı kısmak idrarı yoğunlaştırıp mesaneyi tahriş edebilir; aşırı sıvı almak ise şikayetleri artırabilir. Günlük sıvı alımını dengelemek önemlidir.
- Kronik Kabızlıktan Korunmak: Kabızlık, pelvik tabana sürekli bir baskı uygular. Lifli beslenme ve düzenli tuvalet alışkanlığı önemlidir.
- Kilo Vermek: Fazla kilo, karın içi basıncını ve mesane üzerindeki yükü artırır. Kilo vermek, özellikle stres tipi idrar kaçırmada belirgin iyileşme sağlar.
- Pelvik Taban Egzersizleri (Kegel Egzersizleri): Tedavinin temel taşlarından biridir. İdrar tutmayı sağlayan pelvik taban kaslarını kuvvetlendirmek için düzenli olarak Kegel egzersizleri yapmak, mesane kontrolünü artırmada çok etkilidir.
Bu tedbirlere rağmen önlenemeyen veya şiddetli olan idrar kaçırmalarda, idrar kaçırmanın tipine (stres, urge veya miks) yönelik olarak medikal (ilaç tedavisi) veya cerrahi tedavi seçenekleri detaylı bir değerlendirme sonrası hekiminiz tarafından değerlendirilebilir.